საკითხავი მასალა
წერილი, რომლის ამონარიდსაც რედაქტორის წერილში წაიკითხავთ,
120 წლისაა.
საუკუნეზე მეტი ხნის წინ, ქართველი საზოგადოება შეთანხმებული იყო მთავარ ღირებულებებზე განათლებაში და ის თავმოყვარე, თავისუფალი, დამოუკიდებელი ადამიანის აღზრდას გულისხმობდა.
მას შემდეგ განათლების რეფორმის რამდენიმე ფერის და ფორმის ცვლილება გამოიარა ჩვენმა ქვეყანამ, თითოეულ მათგანში, ცხადია, ეს სურვილები გაცხადებული იყო და ძალისხმევაც აქეთკენ მომართული.
თუმცა, 120 წლის შემდეგაც ეს წერილი ისეთივე თანამედროვეა და ისევე იკითხება, როგორც მაშინ და დღესაც ჩვენი მთავარი გამოწვევა ისევ ეს სატკივარია.
„საზოგადოებას ესაჭიროება არა კაცი მორჩილი, მუდამ ქედ-მოხრილი, სხვის თვალში მაცქერალი, არამედ კაცი დამოუკიდებელი, თავმოყვარე, თავისუფლების მოტრფიალე, – ერთის სიტყვით, ნამდვილი მოქალაქე, როგორც ეს ესმის დღეს ყოველ განვითარებულ ევროპიელს. რაც ანვითარებს მონობას, აუძლურებს ადამიანის ხასიათს, ჰკლავს დამოუკიდებლობას, – ის საზოგადოების ინტერესების წინააღმდეგია, საზოგადოების მერმისის დამღუპველია. ვინც მონაა, სულით დამონებას ემორჩილება, ის საზოგადოების დამაბრკოლებელი ბარგია. საზოგადოების მტერია. ამიტომაც სკოლა თავიდანვე უნდა ანვითარებდეს მოწაფეში იმ მოქალაქეობრივ თავისუფლებისადმი მისწრაფებას, რომელიც აუცილებელ საჭიროებას, აუცილებელ საფუძველს შეადგენს ყოველ საზოგადოებისათვის.
აქედან ცხადია, – სასწავლო საგნებიდან უნდა გამოირიცხოს ყველაფერი, რაც მოქალაქეობრივ თავისუფლების წინააღმდეგაა მიმართული. და სწორედ ამ თავისუფლებას ეწინააღმდეგება ყველაფერი ის, რაც ყალბია, არა-მეცნიერულია. მეცნიერება თავის მიდრეკილებით მონობის მტერია. იქ, სადაც მონობაა, მეცნიერება ფეხს ვერ იკიდებს. მეცნიერება და თავისუფლება ტყუპი ძმები არიან. ისინი წარმოიშვენ ერთის საზოგადოებრივ პროცესისაგან და ხელი-ხელ ჩაკიდებულნი ერთად მოქმედებენ. როცა ხალხში გამეფებულია მონობა, მეცნიერებასაც გზა დახშული აქვს; ხოლო როცა მეცნიერება გზას გაიკაფავს, თავისუფლებაც აღორძინდება.
